NGỌN LỬA XUÂN HỒNG NƠI BIÊN GIỚI

Có một dải đất nơi cuối trời Tây Bắc mà chỉ nhắc đến cái tên đã gợi cho người nghe cảm giác xa lơ xa lắc. Đó là xã Y Tý (huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai), nơi gần như quanh năm mây mù bao phủ, bị “ướp” trong giá rét suốt cả mùa Đông. Khí hậu nơi đây khắc nghiệt, giao thông đi lại khó khăn là thế, nhưng năm nào cũng vậy, cán bộ, chiến sĩ Đội Sản xuất số 3, Đoàn Kinh tế-Quốc phòng 345, Quân khu 2 và BĐBP đều sẵn sàng gác lại tình riêng, cùng ở lại chung vui, đón mừng Xuân mới với bà con dân bản, làm cho cái Tết quân-dân trên đỉnh trời Y Tý thêm tươi vui, đầm ấm.

Những ngày giáp Tết, cái lạnh kèm theo sương muối trên rẻo cao Tây Bắc như lưỡi dao sắc lẹm, nhẹ nhàng cứa vào da thịt. Sau gần hai giờ lắc lư cùng chiếc xe bán tải từ cột cờ Lũng Pô, xã A Mú Sung, huyện Bát Xát, men theo con đường độc đạo chênh vênh, vắt ngang sườn núi, chúng tôi cũng đặt chân đến Y Tý, nơi có độ cao hơn 2.000m so với mực nước biển.

Trước mắt chúng tôi lúc này bao la là rừng, là các tràn ruộng bậc thang, bát ngát một màu xanh đến nhức mắt, kéo dài từ đỉnh Lảo Thẩn - nóc nhà Y Tý xuống tận thung sâu, tiếp giáp biên giới. Bất chợt ngang lưng chừng núi, gió đem những đám mây trắng muốt xóa nhòa ranh giới giữa đất và trời, tạo nên sự kỳ vĩ của thiên nhiên. Mọi cảnh vật lúc này đều ngập chìm trong mênh mông. Giữa không gian bồng lai tiên cảnh ấy, chúng tôi vẫn nghe rõ tiếng trêu đùa, nói cười khúc khích của các chàng trai, cô gái vùng cao đang hối hả trên đường xuống chợ phiên ngày giáp Tết.

Sương tan dần, không gian trở nên khoáng đạt, tiết trời cũng bắt đầu ấm lên. Ánh nắng nhẹ trải khắp các bản làng, đánh thức từng chồi non, lộc biếc. Cả Y Tý bừng sáng như một phép màu. Hoa đào rực hồng, hoa mận, hoa lê trắng muốt, rung rinh khoe sắc bên đường, thấp thoáng dưới những mái nhà trình tường cổ kính của người Hà Nhì, tạo nên bức tranh mùa Xuân vùng cao đầy quyến rũ, mê hoặc...

Còn đang ngây ngất trước không gian vùng cao ngập tràn sắc Xuân, tôi bỗng giật mình bởi cái vỗ vai đau điếng. Thì ra Thiếu tá Nguyễn Tài Phước, Đội trưởng Đội Sản xuất số 3 đã đón đợi từ bao giờ, giọng anh hồ hởi: “Rất vui được đón các anh lên ăn Tết với “đại gia đình” Y Tý”.

- “Đại gia đình” Y Tý? - Tôi tỏ vẻ ngạc nhiên, thú vị.

- Các anh biết không, mỗi độ Tết đến, Xuân về, chúng tôi đều phối hợp với Đồn Biên phòng Y Tý, cử cán bộ, chiến sĩ tỏa đi khắp các bản, làng, chung vui đón Tết với bà con. Người dân cũng vào đơn vị chúc Tết, liên hoan cùng bộ đội. Cũng bởi thế, những ngày xuân ấm áp, cả đại ngàn Y Tý này chẳng khác nào đại gia đình - Đồng chí Đội trưởng vui vẻ, giải thích.

Tết quân - dân nơi ngọn nguồn đất Việt

Đêm vùng cao. Cái lạnh cắt da cắt thịt. Bên chén rượu san lùng nồng ấm cùng nồi thắng cố đang sôi lục bục, đặc sản riêng ở Tây Bắc, cán bộ, chiến sĩ Đội Sản xuất số 3, cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Y Tý và các chàng trai, cô gái bản Lao Chải chuyện trò rôm rả, hồi hộp đón đợi thời khắc giao thừa.

Là người con của dân bản, Thiếu tá Nguyễn Tài Phước giới thiệu với tôi một cách rành rẽ phong tục, tập quán, những nét đẹp văn hóa truyền thống đã và đang được đồng bào các dân tộc nơi đây giữ gìn, phát huy. Anh bảo, buổi sinh hoạt cuối năm vừa rồi, quân và dân Y Tý đều xác định quyết tâm không để tình trạng mất an ninh trật tự, di cư tự do, tái trồng cây thuốc phiện, sinh hoạt đạo trái phép xảy ra trên địa bàn. Nhà nào cũng tự nguyện đăng ký, đồng thời nhắc nhở nhau nghe theo lời khuyên của bộ đội, không ăn Tết kéo dài, sa đà rượu chè, không tụ tập chơi bời, bỏ bê công việc...

Tết Nhâm Dần năm nay, bà con người Mông, người Hà Nhì, người Dao đỏ trên đỉnh núi mù sương Y Tý càng phấn khởi hơn khi nhiều loại cây, con giống cùng những kinh nghiệm quý về chăn nuôi, trồng trọt được cán bộ, nhân viên, trí thức trẻ tình nguyện Đội Sản xuất số 3 phổ biến cho đồng bào giờ đã “kết trái đơm hoa”. Nhất là giống lúa nếp cao sản gieo cấy ở thung lũng Thề Pả, đạt năng suất cao gấp hai, ba lần giống lúa truyền thống của bà con. Bởi thế, mâm cơm của đồng bào Y Tý dịp Tết này thêm đầy đặn.

Cùng cán bộ, chiến sĩ Đội Sản xuất số 3 đến chúc Tết sớm một số gia đình ở thôn Mò Phú Chải, cạnh khu rừng già Tố Xà, chúng tôi cảm thấy ấm lòng trước sự hiếu khách của người dân nơi ngọn nguồn đất Việt. Đến nhà nào chúng tôi cũng được đón chào bằng những chén rượu ngô nóng ran cổ họng. Bên mâm cỗ tất niên với nhiều món ăn đặc sản vùng cao, như: Ruột non lợn tẩm ướp gia vị hun khói, thịt băm trộn vỏ cây me làm nước chấm, sườn băm trộn hạt mắc khén gói lá dong..., những tiếng dô “tố xà” cùng lời “phụ cư la co, ha gạ lẹ ga bi bu bị” (chúc mừng năm mới, mừng cho nhau có nhiều sức khỏe) khuấy động cả thôn, lan tỏa khắp núi rừng.

Nhìn một lượt người dân trong thôn, ông Phu Xuy Có, Trưởng bản Mò Phú Chải tỏ rõ sự trịnh trọng, tuyên bố: “Hôm nay, thôn mình được đón các anh Bộ đội Cụ Hồ và lãnh đạo địa phương, những người đã hướng dẫn đồng bào Hà Nhì mình cách làm ra nhiều của cải, nên bữa tiệc này, bà con phải mời họ uống say nhé, cũng là mừng thôn mình có cái Tết thật to”.

Nói đoạn, ông tưới chén rượu ngô lên một góc bàn thờ, chắp tay thành kính, lầm rầm tiếng Hà Nhì. Già làng Lý Giá Xe gật gù, quay sang tôi giải thích: “Bao giờ có khách quý đến nhà, đồng bào mình cũng phải báo tổ tiên, để nhận được sự an lành, sức khỏe...”. Bữa cơm tất niên của đồng bào Hà Nhì ở Mò Phú Chải càng trở nên vui vẻ, ấm cúng khi có bộ đội, công an, dân quân và cán bộ xã cùng tham gia. Chị Có Gờ Be, người dân trong thôn kể: “Trước kia trong một năm, người Hà Nhì mình có nhiều ngày Tết lắm, Tết nào cũng ăn to, kéo dài, ảnh hưởng đến công việc làm nương và học tập của con cái. Nghe lời khuyên của bộ đội, mấy năm nay, người Hà Nhì, người Dao đỏ, người Mông ở Y Tý đều ăn chung cái Tết cùng cả nước đấy”.

Không khí của mùa Xuân Nhâm Dần đang đến gần hơn. Khắp núi rừng “nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt” vẫn lạnh tê cóng, nhưng lòng đồng bào Y Tý lại ấm áp lạ thường. Trong mỗi ngôi nhà trình tường kiên cố, bếp lửa rực hồng làm dậy mùi những tảng thịt lợn hun khói. Chỉ trong giây lát nữa thôi, nơi đây sẽ vang tiếng cười rộn rã của đám trẻ và ánh mắt thẹn thùng của các cô gái người Hà Nhì, người Dao đỏ, người Mông, xúng xính trong bộ váy áo rực rỡ sắc màu, cùng các anh bộ đội, công an hát múa quanh đốm lửa hồng giữa sân nhà văn hóa trên đỉnh trời Y Tý.

Trên đường về xuôi, chúng tôi lại bắt gặp từng đoàn ngựa thồ, những bước chân gùi hàng vội vã của các thiếu nữ người dân tộc như đang chạy đua với thời gian. Hòa trong làn sương sớm là sắc thắm của hoa đào, hoa mơ, hoa mận điểm xuyết, tô thắm thêm cho vẻ đẹp hoang sơ của núi rừng Tây Bắc. Sắc Xuân vùng cao Y Tý càng thêm lung linh, ý nghĩa khi cuộc sống của quân và dân nơi địa đầu Tổ quốc đang thay da, đổi thịt từng ngày.